Er heersen aardig wat misverstanden over de verschillen tussen een piano en een vleugel. Is bijvoorbeeld een dure piano nou beter dan een goedkope vleugel? En waar zitten deze verschillen dan in? En wat heb je daar dan eigenlijk aan? Is een vleugel enkel voor de sier of voor een concertpodium of meesterpianist?

Visuele en technische verschillen

Visueel is het verschil natuurlijk duidelijk te zien. In feite ‘staat’ een piano en een vleugel ‘ligt’. Dat geeft al direct richting aan de verschillen in de constructie tussen een piano en vleugel. Die ‘omgekeerde’ constructie kent vele verborgen technische kenmerken.

Pianomechaniek

Het mechaniek is een zeer ingenieus systeem van hefboomprincipes en is gebaseerd op allerlei natuurkundige wetten. Het mechaniek bestaat uit meer dan 7.000 onderdelen die veelal op 1/100 mm nauwkeurig vervaardigd zijn. Hoewel mechanieken er op het eerste gezicht hetzelfde uitzien, bestaan er diverse verschillen in berekening, materialen en nauwkeurigheid.

Mechanische verschillen

Het vleugelmechaniek heeft een andere constructie dan een pianomechaniek, waarbij bij het vleugelmechaniek de zwaartekracht van de hamer een belangrijke rol speelt. Zo kun je op een vleugelmechaniek meer controle uitoefenen op de klank, waardoor de dynamische mogelijkheden groter worden. Ook de repetitie (terugkomen van de hamer waardoor je sneller kunt spelen) is van het vleugelmechaniek superieur. Een piano heeft eigenlijk onderdelen die moeten zorgen dat de hamer vooruit wordt gebracht en ook terugvalt. Een vleugel heeft dat niet nodig.

Zangbodem

De zangbodem van een piano zit achter het instrument en is dus verstopt achter de kast. De klank komt door het meubel (kast) naar je toe. Meestal wordt een piano tegen de muur geplaatst en daardoor reflecteert de muur ook de klank van de zangbodem. Feitelijk heeft een piano die muur ook nodig, want zonder een muur verdwijnt de klank naar achteren (en daar heb je als bespeler niet veel aan). Bij een vleugel ‘ligt’ de zangbodem helemaal vrij. Dat wil zeggen dat de trillingen van de voor- en achterkant van de zangbodem vrij kunnen trillen. Je hebt dus veel directer contact met de klank en dat geeft ook meer klanknuances.

Verschil in hoogte en lengte vleugelmechaniek

Piano’s zijn er in verschillende hoogten van 1.00 tot 1.40 en vleugels in verschillende lengten van 1.40 tot 3.10. Hoewel vaak gedacht wordt dan een grotere piano of vleugel meer ‘geluid’ (bedoelt wordt volume) geeft dan een kleine is dat een misverstand. Op een grotere piano of vleugel kun je feitelijk veel zachter spelen. Dit komt omdat een lage piano of korte vleugel een korte zangbodem heeft. Die kan zijn energie moeilijker kwijt kan en daardoor klinkt deze vaak luider.
Ook de afmeting (hoogte/lengte) heeft weinig met de ruimte te maken. Wist je dat heel veel concertpianisten thuis vaak een concertvleugel hebben staan? Een concertvleugel heeft namelijk veel meer dynamische mogelijkheden en kleurschakeringen dan een kleinere vleugel. Een pianist wil met die elementen spelen om tot een optimale muzikale vertolking (prestatie) te komen.

Verschil in geluidsoverlast

Doordat de zangbodem van een vleugel helemaal vrij ligt, geeft een vleugel ook minder trillingen door aan de vloer. Hierdoor is het geluidsoverlast naar de buren ook minder. De piano geeft zijn trillingen direct door aan de muur en de vloer, dat is wat de buren ‘horen’.